Język białoruski to bardzo ciekawy przypadek. Jest jednym z najmłodszych języków w Europie, a jednocześnie UNESCO uznało, że jest zagrożony wyginięciem!
Jego korzenie tkwią w języku ruskim, którym posługiwano się na Rusi Kijowskiej. Od XIII wieku ruski był językiem państwowym w Wielkim Księstwie Litewskim. W XVI wieku, po zawarciu unii lubelskiej, w roli tej zastąpił go język polski.
W rezultacie język ruski zaczął tracić na znaczeniu. Na dodatek liczbę osób mówiących nim znacznie zmniejszyły kolejne wojny. A te, które się ostały, po ostatecznym rozbiorze Polski poddano rusyfikacji.
Zagrożony wyginięciem?
Język ruski znikał, ale w XIX wieku wyłonił się z niego białoruski. Początkowo lekceważony, na początku XX wieku został jednym z czterech języków urzędowych Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Jeszcze bardziej zyskał na znaczeniu po 1940 roku, po tym jak wojska radzieckie zajęły wschodnie tereny Polski. W II Rzeczypospolitej białoruskim posługiwało się ok. 3 procent obywateli. Promocja białoruskiego służyła wyparciu z tych terenów polszczyzny.
Jednak dekady zależności ziem należących dziś do Republiki Białorusi i ich mieszkańców od Rosji odcisnęły swoje piętno na tym języku. Choć na Białorusi jest to język urzędowy, obywatele tego kraju wolą język rosyjski, również mający taką rangę. Coraz rzadziej mówią w domach po białorusku, coraz rzadziej posyłają dzieci do szkół w wykładowym białoruskim i czytają po białorusku literaturę piękną.
Dlatego UNESCO uznało ten język za zagrożony wyginięciem. Przy czym ostatnimi czasy zauważyć można na Białorusi przypadki przywracania białoruskiemu odpowiedniej rangi, np. szyldy w tym języku zastępują wcześniejsze, rosyjskojęzyczne. Czy to przerodzą się one w trwały trend? To się dopiero okaże…
Warto też wiedzieć, że język białoruski zapisywany jest w trzech alfabetach: łacińskim, cyrylicy i zmodyfikowanym arabskim! Dobre poznanie białoruskiego piśmiennictwa jest zatem nie lada wyzwaniem.
W Polsce – coraz częściej słyszany
W Polsce, przy granicy z Republiką Białorusi, nadal spotkać można sporo ludzi mówiących po białorusku. W pięciu gminach województwa podlaskiego język ten ma status pomocniczego. Jest wykładany jako przedmiot dodatkowy w szkołach podstawowych i średnich, na dzieci mówiące po białorusku czekają dwujęzyczne przedszkola.
Ale białoruski usłyszeć można w Polsce nie tylko na Podlasiu. Coraz więcej obywateli Białorusi występuje o pozwolenia na pobyt w Polsce i je otrzymuje. Głównie są to osoby o polskim pochodzeniu, które uzyskały Kartę Polaka – dokument potwierdzający m.in. ich znajomość polszczyzny i polskiej kultury. Otrzymują one zazwyczaj kartę stałego pobytu.
Drugą grupę stanowią imigranci zarobkowi. Wprawdzie średnie wynagrodzenie na Białorusi jest zdecydowanie wyższe niż w Ukrainie (skąd pochodzi druga pod względem liczebności grupa imigrantów zarobkowych w naszym kraju), ale niższe od najniższego wynagrodzenia w Polsce. Dlatego liczba Białorusinów szukających u nas pracy rośnie.
A wraz z nią rośnie zapotrzebowanie na profesjonalne tłumaczenia z języka białoruskiego i na białoruski. Chodzi przede wszystkim o tłumaczenia zwykłe dokumentów związanych z wykształceniem, zatrudnieniem, umów wynajmu mieszkań i pokojów itd. Białorusini pochodzenia polskiego korzystają też z usług tłumacza przysięgłego w odniesieniu do dokumentów potwierdzających to pochodzenie.
Na usługach biznesu
Zwiększa się również popyt na tłumaczenie z języka białoruskiego i na język białoruski projektów umów, dokumentacji finansowej, rozliczeń księgowych, a także materiałów promocyjnych, instrukcji użytkowania itd. A to dlatego, że coraz dynamiczniej rozwija się współpraca gospodarcza między naszymi krajami.
Jak do tej pory jest to relacja bardzo niesymetryczna. Dla Polski Białoruś jest jednym z wielu partnerów. W 2018 była ona na 24. miejscu wśród polskich rynków eksportowych i 33. wśród rynków importowych.
Dla Białorusi z kolei Polska jest trzecim partnerem handlowym spośród krajów członkowskich Unii Europejskiej (po Niemczech i Wielkiej Brytanii). A więc jednym z ważniejszych, choć trzeba mieć na uwadze, że ponad połowę obrotów handlu zagranicznego Białorusi stanowią transakcje z Rosją i innymi krajami byłej Wspólnoty Niepodległych Państw.
Białoruś eksportuje m.in. ropę i produkty ropopochodne, produkty mineralne i chemiczne, żywność (w tym produkty mleczne) oraz drewno i wyroby z tego surowca. Importuje zaś m.in. maszyny i urządzenia, pojazdy i produkty pochodzenia roślinnego.
Współpraca gospodarcza między Polską i Białorusią byłaby pewnie całkiem inna, gdyby nie polityka. Na Białorusi obowiązuje model gospodarczy nazywany socjalizmem rynkowym. Przeważa w nim własność państwowa, państwo istotnie też wpływa na warunki prowadzenia działalności gospodarczej przez podmioty prywatne.
Mimo to polscy przedsiębiorcy budują na tamtejszym rynku coraz mocniejsze przyczółki. Ich przykłady to m.in. inwestycje w przemysł spożywczy firmy Inco-Food, przejęcie przez spółkę Atlas białoruskiego potentata chemii budowlanej, spółki Tajfun, i liczne budowy wznoszone przez Unibep. Zakład produkcyjny ma na Białorusi także m.in. spółka meblarska Black Red White.
Białoruś jest rynkiem rozwijającym się, a tamtejsze władze od pewnego czasu mocno zachęcają do inwestowania w tamtejszą gospodarkę. Toteż z pewnością liczba i wartość takich inwestycji polskich firm będzie się zwiększać.
Relacje wspierane w euro
Relacje polsko-białoruskie rozwijają się też dzięki projektom realizowanym w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina. Są to przedsięwzięcia mające na celu poprawę jakość życia mieszkańców wschodniej Polski i zachodnich terenów Białorusi i Ukrainy. Współfinansuje je Unia Europejska. Od 2004 roku przeznaczyła na ten cel ponad 400 milionów euro.
Wszystkim, którzy potrzebują przekładu z języka białoruskiego lub na białoruski zapraszamy do biura tłumaczeń Lingonika. Wykonamy tłumaczenia umów, ofert i rozliczeń biznesowych, materiałów promocyjnych, a także dokumentów osobistych, umów o pracę itp. Nasi native speakerzy pracują dokładnie i zarazem szybko, a podwójna procedura kontroli sprawia, że nasze przekłady są najwyższej jakości. Zapraszamy do współpracy!
