W sytuacjach o dużym znaczeniu najmniejsze błędy w tłumaczeniach mogą mieć dramatyczne konsekwencje. Kluczem jest znalezienie przez tłumacza właściwego sposobu na przekazanie istoty tekstu. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów błędów w tłumaczeniach, których konsekwencje miały duży wpływ na rzeczywistość.
Francuski, trudny język
W 1830 roku Paryż i Waszyngton zaangażowały się w poważny spór o odszkodowanie… a wszystko przez „fałszywego przyjaciela”, czyli słowo, które w dwóch językach brzmi podobnie, ale znaczy co innego. Wiadomość francuskiego rządu przesłana do Białego Domu brzmiała: Gouvernement français demande… (francuski rząd pyta…), została jednak przetłumaczona jako The French government demands… (francuski rząd żąda…) – podobnie brzmiące po francusku i angielsku słowo sprawiło, że zatracono sens i charakter wypowiedzi. Zirytowany bezpośredniością Francuzów ówczesny prezydent USA odpisał, że jeśli francuski rząd ma czelność żądać czegokolwiek od Stanów, nie dostanie nic. Na szczęście błąd tłumacza został zauważony i napięcie między oboma państwami udało się załagodzić.
„Mokusatsu”, niebezpieczna polisemia
Teraz opowiemy o błędzie, który miał szczególnie poważne konsekwencje. W trakcie konferencji poczdamskiej w 1945 roku Alianci postawili Japończykom ultimatum i żądali ich bezwarunkowej kapitulacji. Azjatycka prasa ponaglała premiera Japonii Kantaro Suzukiego do wydania oświadczenia w tej sprawie. Pod naciskiem dziennikarzy premier ogłosił, że rząd powstrzymuje się od komentarza . Użył przy tym słowa Mokusatsu (黙殺), które ma wyjątkowo wiele znaczeń. Prasa japońska przetłumaczyła wyraz jako „zignorowanie”, a nawet „zlekceważenie propozycji”, co prasa amerykańska zinterpretowała jako jednoznaczną odmowę kapitulacji. Dziesięć dni później przeprowadzono atak bombowy na Hiroshimę.
Niefortunne przygody w dyplomacji
W 1977 roku prezydent USA Jimmy Carter złożył krótką dyplomatyczną wizytę w komunistycznej wówczas Polsce, w której relacje z Rosją były bardzo napięte, a sprzeciw wobec Żelaznej Kurtyny wyraźny. Zatrudniony na czas pobytu prezydenta tłumacz, Steven Seymour, w czasie przekładania przemowy Cartera na rosyjski, powiedział, że „prezydent chce poznać Polaków wszystkimi zmysłami” i „nie planuje powrotu do USA”. Oczywiście prezydent chciał jedynie wyrazić swoje zainteresowanie przyszłością kraju i poinformować, że zaraz po przemówieniu wylatuje do ojczyzny. Gdy zdano sobie sprawę z pomyłek, tłumacz został oczywiście zwolniony. Jego następca, Jerzy Krycki, niestety również się nie popisał. Podczas oficjalnego obiadu Carter wzniósł uroczysty toast. Jednak tłumacz… milczał. Okazało się, że w ogóle nie zrozumiał amerykańskiej angielszczyzny prezydenta…
Formy życia na Marsie
Włoski astronom, Giovanni Virginio Schiaparelli rozpoczął pracę nad mapą Marsa w 1877 roku. Nie wiedział jednak, że jego dzieło jest niczym science-fiction. Rysując, zaznaczył ciemne i jasne obszary na czerwonej planecie. Następnie opisał je takimi nazwami jak „morza”, „kontynenty” oraz włoskim słowem „canali” (żłobienia), które następnie zostało błędnie przetłumaczone jako „kanały”. Błąd w tłumaczeniu doprowadził do tego, że wielu następców Schiaparellego wierzyło, że na Marsie istnieją kanały zbudowane przez inteligentnych mieszkańców tej planety. Amerykański astronom, Percival Lowell, bardzo poważnie potraktował tę teorię i między 1894 a 1895 rokiem oznaczył na mapach wiele takich kanałów. Opublikował nawet trzy książki na ich temat, opisując w nich metody, jakimi Marsjnie transportowali kanałami wodę. Cóż, fantazja nie zna granic, nawet u naukowców!
Warto przeczytać:
- Tłumaczenie i jego etapy
- Strona internetowa tłumaczona na największą liczbę języków
- Tłumaczenie przekleństw
Tłumaczenia stron internetowych oraz tłumaczenia medyczne i prawnicze!
Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz!
